ORTA ASYA’DAN ANADOLU’YA TÜRK KÜLTÜRÜNDE CENAZE GELENEKLERİ: BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR

Bu çalışmada, Türk kültür tarihinde önemli bir yeri olan ölü gömme geleneklerinin Orta Asya’dan Anadolu’ya aktarım süreci, kültürel süreklilik ve değişimi konu edinilerek incelenmiştir. Orta Asya ve Anadolu kültürlerindeki ölü gömme geleneklerinde korunan, değiştirilen ve yeni eklenen unsurlar araştırılmıştır. Bu çalışmada, arkeolojik ve tarihi kaynaklardan toplanan veriler, karşılaştırmalı analiz yöntemi kullanılarak, ölü gömme biçimi, mezar mimarisi ve mezarlık nesneleri kriterlerine göre değerlendirilmiştir. Her iki bölgeye ait kültürlerin ölüm sonrası uygulamalarında hem süreklilik hem de değişim unsurları tespit edilmiştir. Geçmişten günümüze devamlılık gösteren unsurların, Orta Asya ve Anadolu kültüründe ortak bir kökene sahip olduğunu ve ölüm sonrası uygulamalarında bazı temel unsurların koruduğunu göstermektedir. Korunan ve yenilik gösteren unsurlar ise her iki kültürün sahip olduğu olanakların, dini inanç ve geleneklerin etkisiyle değişime uğradığını göstermektedir. Ölü gömme geleneklerindeki süreklilik ve değişim unsurlarının izlenmesi ve kültürel etkileşimi, bu kültürü anlamamıza katkı sağlayacağı beklenmektedir. Kültürlerin gelişim sürecini ve etkileşimini bu tür geleneksel uygulamalar üzerinden incelemek, Türk cenaze geleneklerinin tarihini açıklığa kavuşturmaya yardımcı olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Ölü Gömme Gelenekleri, Orta Asya, Anadolu, Kültürel Süreklilik, Kültürel Değişim

In this study, the process of transfer of burial traditions, which have an important place in Turkish cultural history, from Central Asia to Anatolia is examined by focusing on cultural continuity and change. The elements preserved, changed and newly added in the burial traditions in Central Asian and Anatolian cultures were investigated. In this study, the data collected from archaeological and historical sources were evaluated according to the criteria of burial style, grave architecture and cemetery objects by using the comparative analysis method. Both continuity and change elements were identified in the post-mortem practices of the cultures belonging to both regions. The elements showing continuity from the past to the present show that Central Asian and Anatolian cultures have a common origin and preserve some basic elements in post-mortem practices. The elements that have been preserved and the elements that show innovation show that both cultures have changed under the influence of the possibilities, religious traditions. It is expected that these elements of continuity and change in burial traditions will be monitored and contribute to understanding cultural interaction. Analysing the development process and interaction of cultures through such traditional practices will help to understand the history of Turkish funeral traditions.

Keywords: Funeral Traditions, Central Asia, Anatolia, Cultural Continuity, Cultural Change

Sayfa Aralığı: 79-100