MARMARAY VE METRO KURTARMA KAZILARINDA BULUNAN YENİKAPI 19 BATIĞI

Yenikapı 19 Batığı 2004-2013 yılları arasında İstanbul’da Marmaray ve Metro Raylı Ulaşım Projeleri kapsamında Yenikapı şantiyesinde gerçekleştirilen arkeolojik kurtarma kazılarında bulunmuştur. Bizans döneminde kentin en büyük limanlarından “Portum Theodosiacum” olduğu tespit edilen kazı alanında MS 5-11. yüzyıllar arasına tarihlenen 37 batık keşfedilmiştir. Batıklar kargo gemileri ve donanmada kullanılan çektiri ya da kadırga tipi kürekli gemiler olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Gövde formu itibariyle kargo gemisi olduğu değerlendirilen Yenikapı 19 Batığı yükü ve herhangi bir donanımı olmaksızın açığa çıkarılmıştır. Batığa ait ahşap elemanlar geminin karina tabanına ait olup, sintine dönüşüne kadar olan kısmı korunabilmiş, üst yapısı ise günümüze ulaşmamıştır. Ahşap elemanlar üzerinde yapılan incelemeler bu döneme ait gemilerde nadir rastlanan yapım özelliklerini ortaya çıkarmıştır. Gemi kabuğunu oluşturan kaplamaların arasında bağlantı elemanlarının kullanılmaması geminin yapım tekniğini çağdaşlarından ayırmaktadır. Arkeolojik veriler ışığında batığın yakın mesafeler arası seyir yapan, tek direkli küçük bir yelkenli tekneyi temsil ettiği ve uzun süre kullanımda kaldığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Yenikapı Batıkları, Gemi Arkeolojisi, Bizans, Akdeniz, Gemi Yapım Teknikleri

Yenikapı 19 shipwreck was uncovered during the archaeological salvage excavations between 20004 and 2013 at the Yenikapı construction site. The excavations were carried out in scope of Marmaray and Metro Railway Transportation Projects in Istanbul. In total, 37 shipwrecks were discovered at the site, which was identified as one of the largest harbours of the city, Portum Theodosiacum, in the Byzantine period. The vessels were divided into two groups; cargo ships and naval galleys. Yenikapı 19 has been considered as one of the cargo ships based on its hull shape, although it was found without its final shipment, rigging, or any other equipment. Surviving wooden hull members represent the bottom of the ship up to the turn of the bilge while the upper structure is missing. The study on the hull remains has revealed rare construction features, such as the absence of planking edge fasteners that distinguishes YK 19 from contemporaneous examples. Archaeological data suggests that YK 19 was a single masted small scale boat that was destined to sail between nearby coasts and was in service for a long time.

Keywords: Yenikapı Shipwrecks, Nautical Archaeology, Byzantine, Mediterranean, Shipbuilding Techniques

Sayfa Aralığı: 171-186